เพราะดำรงอยู่ในตำแหน่งเศรษฐีผู้มีทรัพย์มาก อันเป็นมรดกมาจากบิดาและบรรพบุรุษ ท่านจึงมีความคิดว่าบิดาและบรรพบุรุษของเราหาทรัพย์มาเก็บสะสมไว้ ตายแล้วก็เอาไปไม่ได้ เมื่อยามมีชีวิตอยู่ก็ไม่ใช้ให้เกิดประโยชน์กับตน การมีทรัพย์สมบัติมากมายอย่างนี้จะมีประโยชน์อะไร เราควรจะแสวงหาความสุขสนุกสำราญด้วยการใช้จ่ายทรัพย์เหล่านี้จะดีกว่า

    เมื่อคิดดังนี้แล้ว ท่านก็ให้บริวารจัดสรรหาสุรารสเลิศและหญิงสาวมาฟ้อนรำขับร้อง ห้อมล้อมตนอยู่ตลอดวันและคืน โดยมิได้ทำกิจการงานอื่นใด

    สมัยนั้น พระบรมศาสดาพร้อมด้วยหมู่ภิกษุสงฆ์แวดล้อม เสด็จเที่ยวจาริกเทศนาสั่งสอนเวไนยสัตว์ไปตามคามนิคมน้อยใหญ่ เสด็จมาถึงบ้านหัตถิคามแล้วเข้าไปประทับ ณ อุทยานชื่อนาคราวนะ

   ขณะนั้น อุคคตเศรษฐี มีหญิงสาวฟ้อนรำขับร้องบำเรออยู่ตลอดกาลเป็นนิตย์ ท่องเที่ยวแสวงหาความสำราญไปตามสถานที่ต่าง ๆ ด้วยอาการอันมึนเมาเพราะสุรา พวกบริวารพาเข้าไปในอุทยานนาคราวนะนั้น ครั้นได้แลเห็นพระพุทธองค์ก็เกิดหิริโอตปปะ ความมึนเมาสร่างซาหายไปในฉับพลัน รวบรวมสติให้มั่นแล้วเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค กราบบังคมแล้วนั่งลง ณ ที่อันสมควรแก่ตน

    พระบรมศาสดา ได้ทอดพระเนตรอุคคตเศรษฐีด้วยพระทัยประกอบด้วยมหากรุณาธิคุณ ทรงทราบว่าเศรษฐีนี้มีอุปนิสัยแห่งอริยมรรคอยู่ จึงทรงแสดงพระธรรมเทศนาโปรด เมื่อจบลงแล้ว เศรษฐีดำรงอยู่ในอริยภูมิสำเร็จเป็นพระอนาคามี

    ตั้งแต่นั้นมา อุคคตเศรษฐีก็กล่าวกับสาวนักฟ้อนทั้งหลายว่า “ พวกเธอจงรับเอาทรัพย์จำนวนเท่านี้แล้วไปดำเนินชีวิตตามความพอใจเถิด” และเศรษฐีเองก็มีจิตยินดีตั้งมั่นอยู่ในการรักษาศีล ถวายทานแก่ภิกษุสงฆ์ โดยไม่มีกำหนดประมาณแม้ในราตรีหนึ่งได้มีเทวดาองค์หนึ่งมาแจ้งแก่เศรษฐีว่า

    “ ท่านเศรษฐี ภิกษุรูปโน้นมีวิชชา ๓ ภิกษุรูปโน้นมีอภิญญา ๖ ภิกษุรูปนั้นมีศีล ภิกษุรูปนั้นทุศีล ”

    แม้จะได้ยินมาอย่างนี้และตนเองก็ทราบดีมาก่อนแล้วแต่ท่านก็ยังขวนขวายถวายไทยธรรมด้วยจิตประกอบด้วยศรัทธาสม่ำเสมอในภิกษุเหล่านั้น

   ด้วยคุณธรรมประจำจิตของอุคคตเศรษฐีดังกล่าวนี้ พระบรมศาสดาขณะที่ประทับ ณ พระเชตวันหมหาวิหาร ได้ทรงสถาปนาอุคคตเศรษฐีไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ เป็นผู้เลิศกว่าอุบาสกทั้งปวง ในฝ่าย ผู้อุปัฏฐากภิกษุสงฆ์.