਀㰀昀漀渀琀 猀琀礀氀攀㴀∀昀椀氀琀攀爀㨀猀栀愀搀漀眀⠀挀漀氀漀爀㴀搀愀爀欀最漀氀搀Ⰰ搀椀爀攀挀琀椀漀渀㴀ⴀ㌀㔀⤀㬀眀椀搀琀栀㨀㄀　　─∀ 挀漀氀漀爀㴀∀⌀昀昀昀昀㐀搀∀㸀ᨀ㠎ḎḎ⨎㐎ĎȎ㈎✎⌎⌎ጎጎ㈎㰎⼀昀漀渀琀㸀㰀⼀愀㸀㰀⼀戀㸀

਀ ਀ สารบั㰎⼀昀漀渀琀㸀㰀⼀愀㸀 ਀㰀瀀㸀 คำนำ਀  㰀瀀㸀 รตนัตตยบัพพะ਀  㰀瀀㸀 อาปัตตินามาทิบัพพะ ਀   㰀瀀㸀 ปฏิปัตติมุขบัพพพะ਀   㰀瀀㸀 กาลิกบัพพะ਀  㰀瀀㸀 พินทวาธิฏฐานาทิบัพพะ਀  㰀瀀㸀 วิชหนาทิบัพพะ਀  㰀瀀㸀 อาปัตติเทสนาทิบัพพะ਀  㰀瀀㸀 มาตรากถา਀ 

਀

            กถาทั้งปวงในข้อนั้น ๆ กถาใดย่อ กถานั้นเมื่อประสงค์พิสดาร਀Ḁ㘎܎ᐎ㤎䌎ᤎᨎ㈎┎㔎✎㐎‎ㄎ܎ЎȎㄎᤎ᠎Ď『‎ 䄀┎『ᬎ⌎㐎✎㈎⌎‎ 䄀┎『ⴎ⌎⌎ᘎĎᘎ㈎༎㔎Ď㈎䀎ᘎ㐎ᐎ⸎

สตฺตปพฺพ ปุพฺพสิกฺขาวณฺณนา นิฏฺิตา

            บัดนี้จักแสดงบาทในอทินนาทานและปละ ซึ่งได้อ้างไว้แต่ก่อน਀✀䠎㈎ࠎ『✎㐎ᤎ㐎ࠎऎㄎᤎ䌎ᤎᜎ㔎䠎⨎㠎ᐎ䄎⬎䠎܎✎⌎⌎ጎᤎ㈎ᜎㄎ䤎܎ᬎ✎܎ᤎㄎ䤎ᤎ‎ Ā䜎䄎┎ᨎ㈎ᜎ䌎ᤎⴎᜎ㐎ᤎᤎ㈎ᜎ㈎ᤎ นั้น โดยบาลีว่า ๕ มาสกเป็นบา หนึ่งในเมืองราชคฤห์ในครั้งนั้น ਀䀀Ḏ⌎『ᨎ㈎┎㔎✎䠎㈎㰎戀㸀  䀀ᔎᤎ‎ 䈀Ȏ‎ ᬀᤎ‎ ⨀ℎ䀎∎ᤎ‎ ⌀㈎਎Ў䀎⬎‎ ᬀฎฺจมาสโก ปาโท਀䈀⬎ᔎ㐎‎ 㰀⼀戀㸀᐀ㄎ܎ᤎ㔎䤎‎ 䀀ℎ㜎䠎ⴎࠎ『⌎㤎䤎ࠎㄎĎℎ㈎⨎Ď‎ Ḁ㘎܎⌎㤎䤎ℎ㈎ᔎ⌎㈎䌎ᤎЎㄎℎ‎㔎⌎䰎ⴎ‎㐎᠎㈎ᤎㄎᬎᬎᜎ㔎ᬎ㐎Ď㈎✎䠎㈎ จตฺตาโร^๑ วิหโย กุ㨎਎㈎‎          䀀ᜎ㨎✎‎ Ā㠎ฎฺชา มาสโก ภเว਀᐀ㄎ܎ᤎ㔎䤎Ď䠎ⴎᤎ✎䠎㈎‎ ⬀ᤎㄎĎ‎吀‎ 䀀ℎ┎䜎ᐎȎ䤎㈎✎䀎ᬎ┎㜎ⴎĎ䀎ᬎ䜎ᤎ‎ Ā㠎ฎชา คือกล่ำน้อย หนัก ๒਀Ā㠎ฎชาเป็นมาสก คือ ถั่วขาวก็ว่า กล่ำให䠎‎ Ā䜎✎䠎㈎‎唀‎ ℀㈎⨎Ďᤎㄎ䤎ᤎ‎ 䀀ᬎ䜎ᤎᨎ㈎ᜎ หนึ่ง มาตรานี้เป็นกลางจะใช้ในทอง และนาก และเงิน และวัตถุใด ๆ਀Ā䜎䐎ᐎ䤎‎ ℀㈎⨎Ď䌎ᤎᨎ㈎┎㔎‎ ࠀ『䀎ᬎ䜎ᤎℎ㈎⨎Ď䄎⬎䠎܎ᜎⴎ܎⬎⌎㜎ⴎᤎ㈎Ď⬎⌎㜎ⴎ䀎܎㐎ᤎ‎ Ā䜎䐎ℎ䠎Ď┎䠎㈎✎ ไว้ในบาลีและอรรถกถา แต่ในอรรถกถากล่าวว่า ๒๐ มาสกเป็นกหา਀ᬀጎ『⬎ᤎ㘎䠎܎‎ 䀀Ḏ⌎㈎『䀎⬎ᔎ㠎ᤎㄎ䤎ᤎ‎唀‎ ℀㈎⨎Ď‎ ଀㘎䠎܎䀎ᬎ䜎ᤎ⨎䠎✎ᤎᜎ㔎䠎‎吀‎ 䄀⬎䠎܎‎ Ā⬎㈎ᬎጎ『 จึ่งเป็นบาทหนึ่ง ในเมืองราชคฤห์ในครั้งนั้น แล้วท่านกล่าวต่อไปว่า਀䈀ᐎ∎┎ㄎĎ⤎ጎ『ᤎㄎ䤎ᤎ䌎ᤎ਎ᤎᨎᜎᜎㄎ䤎܎ᬎ✎܎‎ 䌀⬎䤎Ḏ㘎܎⌎㤎䤎✎䠎㈎⨎䠎✎ᤎᜎ㔎䠎‎吀‎ 䄀⬎䠎܎‎ Ā⬎㈎ᬎጎ『 จึ่งเป็นบาทหนึ่ง ในเมืองราชคฤห์ในครั้งนั้น แล้วท่านกล่าวต่อไปว่า਀䈀ᐎ∎┎ㄎĎ⤎ጎ『ᤎㄎ䤎ᤎ䌎ᤎ਎ᤎᨎᜎᜎㄎ䤎܎ᬎ✎܎‎ 䌀⬎䤎Ḏ㘎܎⌎㤎䤎✎䠎㈎⨎䠎✎ᤎᜎ㔎䠎‎ 吀‎䄀⬎䠎܎‎ ᤀ㔎┎Ď⬎㈎ᬎጎ『 เป็นของเก่า เป็นบาทหนึ่ง ใช่ส่วนที่ ๔ แห่งกหาปณะอื่น มีรุทรทา਀℀ĎĎ⬎㈎ᬎጎ『䀎ᬎ䜎ᤎᔎ䤎ᤎ‎ 䄀ℎ䤎Ḏ⌎『Ḏ㠎ᜎ᠎䀎ࠎ䤎㈎ᜎㄎ䤎܎⬎┎㈎∎䀎ᬎ䜎ᤎⴎᐎ㔎ᔎⴎᤎ㈎Ўᔎ‎ ᜀ䠎㈎ᤎ ก็บัฎัติปาราชิกด้วยบาทซึ่งเป็นส่วนที่ ๔ แห่งนีลกหาปณะนั้น਀䀀Ḏ⌎㈎『ⴎ⌎⌎ᘎĎᘎ㈎ᬎ㈎ဎ『✎䠎㈎‎㰀戀㸀 ᬀฎฺจมาสโก ปาโทติ ตทา ราชคเห਀✀㔎⨎ᔎ㐎ℎ㈎⨎䈎Ď‎ Ā⬎㈎ᬎ䈎ጎ‎ 䈀⬎ᔎ㐎⸎  ᔀ⨎㨎ℎ㈎‎ ᬀฎฺจมาสโก ปาโท. เอเตน਀─Ď㨎Ȏ䀎ጎᤎ‎⨀Ḏ㨎Ḏ਎ᤎᬎ䀎ᜎ⨎㠎‎ Ā⬎㈎ᬎጎ⨎㨎⨎‎ ࠀᔎ㠎ᔎ㨎䈎ᘎ‎  ㈎䈎Ў‎ ᬀ㈎䈎ᜎᔎ㐎 เวทิตพฺโพ. โส จ โข โปราณสฺส นีลกหาปณสฺส วเสน. น਀ⴀ㐎ᔎ䀎⌎⨎ㄎ‎ ⌀㠎ᜎ㨎⌎ᜎ㈎ℎĎ㈎ᜎ㔎ᤎᄎ⻷  䀀ᔎᤎ‎ ⬀㐎‎ᬀ㈎䀎ᜎᤎ‎ ⴀᔎ㔎ᔎ㈎‎ Ḁ㠎ᜎ㨎᠎㈎ᬎ㐎‎ ᬀ㈎⌎㈎਎㐎Ďᄎ÷ ป㨎༎䃷ᬎ⨎㠎ᄎ⻷  ⴀᤎ㈎Ўᔎᬎ㐎‎ᬀฎฺเปสฺสนฺติ ดังนี้਀ ਀

            นีลกหาปณะนั้น ในอรรถกถาก็ไม่บอกตำราทำและประมาณ਀⌀㈎Ў㈎䐎✎䤎‎ 䄀ᔎ䠎䌎ᤎ✎㐎ℎᔎ㐎✎㐎䈎ᤎᜎᤎ㔎ฎ㔎Ď㈎‎ ᨀⴎĎᬎ⌎『ℎ㈎ጎ⌎㈎Ў㈎䄎⬎䠎܎ᤎ㔎┎Ď⬎㈎ᬎጎ『 และรุทรทามกกหาปณะไว้ดังนี้ว่า พึงรู้นีลกหาปณะนั้น เขาทำให้ ਀䀀Ď㐎ᐎȎ㘎䤎ᤎᔎ㈎ℎᔎ㌎⌎㈎䀎Ď䠎㈎‎ ᘀ㘎܎Ḏ⌎䤎ⴎℎᐎ䤎✎∎┎ㄎĎ⤎ጎ『‎ ℀㔎⌎㈎Ў㈎䀎ᜎ䠎㈎ᜎⴎ܎ⴎ㠎ᔎᔎℎ『 ประมาณ ๒๐ มาสก กหาปณะที่แม้อันพระเจ้ารุทรทามะ^๒ให้บังเกิดขึ้น਀䀀⌎㔎∎Ď✎䠎㈎‎ ⌀㠎ᜎ⌎ᜎ㈎ℎĎĎ⬎㈎ᬎጎ『‎ 䐀ᐎ䤎∎㐎ᤎ✎䠎㈎⌎㠎ᜎ⌎ᜎ㈎ℎĎĎ⬎㈎ᬎጎ『ᤎㄎ䤎ᤎ⌎㈎Ў㈎ᘎ㘎܎ ส่วนสามแห่งนีลกหาปณะ แล้วท่านกล่าวต่อไปว่า ในประเทศใด਀ᤀ㔎┎Ď⬎㈎ᬎጎ『䐎ℎ䠎ℎ㔎‎ 䌀ᤎᬎ⌎『䀎ᜎ⠎ᤎㄎ䤎ᤎḎ㘎܎Ď㌎⬎ᤎᐎᨎ㈎ᜎᐎ䤎✎∎‎ㄎጎᄎ『䀎ᜎ䠎㈎⌎㈎Ў㈎ ๕ มาสก แห่งทองที่เขาไล่แล้วปราศจากโทษนั้นเถิด โดยปาฐะใน਀✀㐎ℎᔎ㐎✎㐎䈎ᤎᜎᤎ㔎✎䠎㈎‎ 㰀戀㸀䈀ᬎ⌎㈎ጎ⨎ᔎ㨎ᘎ㈎ᤎ㠎⌎㤎ᬎᄎ⃷ ⴀ㠎ᬎ㨎ᬎ㈎ᜎ㐎䈎ᔎ‎ ✀㔎⨎ᔎ㐎ℎ㈎⨎ᬎ㨎ᬎℎ㈎ጎ อุตฺตมสุวณฺณคฺฆนโก ลกฺขณสมฺปนฺโน นีลกหาปโณติ เวทิตพฺโพ.਀⌀㠎ᜎ㨎⌎ᜎ㈎䀎ℎᤎᬎ㐎‎ ⴀ㠎ᬎ㨎ᬎ㈎ᜎ㐎䈎ᔎ‎ ⌀㠎ᜎ㨎⌎ᜎ㈎ℎ䈎Ď⸎  䈀⨎‎ Ā㐎⌎‎ ᤀ㔎┎Ď⬎㈎ᬎጎ⨎㨎⨎ ติภาค อคฺฆติ. ยสฺมึ ปน ปเทเส นีลกหาปณา น สนฺติ. ตตฺถาปิ਀Ā㈎Ⰾ㐎Ď✎㐎⌎⬎㐎ᔎ⨎㨎⨎‎ ᤀ㐎ᜎ㨎᠎ᤎ㨎ᔎ⨎㠎✎ጎ㨎ጎ⨎㨎⨎‎ ᬀฎฺจมาสคฺฆนเกน ภณฺเฑน਀ᬀ㈎ᜎᬎ⌎㐎ࠎ㨎䀎ऎ䈎ᜎ‎ Ā㈎ᔎḎ㨎䈎Ḏ‎ 㰀⼀戀㸀᐀ㄎ܎ᤎ㔎䤎

            ถ้าจะคิดบาทตามวิมติวิโนทนีนี้ พึงรู้จักมาตราก่อน มาตราไทย਀Ā䜎ℎ㔎⬎┎㈎∎ⴎ∎䠎㈎܎䐎ℎ䠎ᔎ䤎ⴎ܎Ďㄎᤎ‎  ࠀ『ⴎ㈎⠎ㄎ∎ℎ㈎ᔎ⌎㈎䌎ᤎЎㄎℎ‎㔎⌎䰎ⴎ‎㐎᠎㈎ᤎㄎᬎᬎᜎ㔎ᬎ㐎Ď㈎ ตั้งเป็นมาตราไทยดังนี้ เฟื้อง ๑ สี่ไพ ๆ หนึ่ง ๒ กล่ำ คือ ๒ มาสก਀Ā┎䠎㌎⬎ᤎ㘎䠎܎‎刀‎ Ā┎䠎ⴎℎЎ㜎ⴎ‎刀‎ Ā㠎ฎชา กล่อมหนึ่ง ๔ เมล็ดข้าวเปลือก ดังนี้਀℀㈎ᔎ⌎㈎ᤎ㔎䤎Ď䜎䐎ℎ䠎ᰎ㐎ᐎᤎㄎĎĎㄎᨎℎ㈎ᔎ⌎㈎ࠎ㔎ᤎ‎ 䄀ᔎ䠎ℎ㈎ᔎ⌎㈎ࠎ㔎ᤎᤎㄎ䤎ᤎ┎『䀎ⴎ㔎∎ᐎᤎㄎĎ‎ ᜀⴎ܎ กล่ำหนึ่งเป็นราคาเงินสิบหกกล่ำเรียกว่า ๑๖ หนัก ทองไล่แล้ว਀ᬀ⌎㈎⠎ࠎ㈎Ď䈎ᜎ⤎ⴎ㠎ᔎᔎℎ『ᐎ㔎‎ 唀‎ Ā┎䠎㌎‎ 儀嘎‎ ⬀ᤎㄎĎ‎ 䀀ᬎ䜎ᤎ䀎܎㐎ᤎ‎ 唀‎ ⨀┎㘎܎䌎ᤎ⨎∎㈎ℎ ประเทศนี้ เป็นบาทหนึ่งในอทินนาทานสิกขาบท ตามวิมติวิโนทนี਀ ਀

            แต่ในฎีกาแห่งอุตตราวินิจฉัยบอกตำราทำนีลกหาปณะและ਀ᬀ⌎『ℎ㈎ጎ⌎㈎Ў㈎ᨎ㈎ᜎ䐎✎䤎ᐎㄎ܎ᤎ㔎䤎✎䠎㈎‎ Ā⬎㈎ᬎጎ『ᜎ㔎䠎䀎ࠎ㜎ⴎĎㄎᤎᤎㄎ䤎ᤎ䄎┎਎㜎䠎ⴎ✎䠎㈎ᤎ㔎┎Ď⬎㈎ ปณะ ด้วยว่าลักษณะต้องตามตำราเก่า ย่อมปรากฏอยู่ในนีลกหาปณะ ਀ᤀㄎ䤎ᤎ䄎ᜎ䤎‎ 䌀⬎䤎䀎ⴎ㈎ᜎⴎ܎‎唀‎℀㈎⨎Ď‎ 䀀܎㐎ᤎ‎唀‎ ℀㈎⨎Ď‎ ᜀⴎ܎䄎ᐎ܎‎儀倎‎ ℀㈎⨎Ď เป็น ๒๐ มาสกด้วยกัน ผสมกัน ปนโลหะคือเหล็กสักเมล็ดข้าวเปลือก਀⬀ᤎ㘎䠎܎ᐎ䤎✎∎䀎Ḏ㜎䠎ⴎࠎ『ᬎ⌎『⨎㈎ᤎ䀎ᤎ㜎䤎ⴎ‎ 䀀ⴎ㈎┎܎䀎ᨎ䤎㈎⬎┎ⴎℎ‎ ᜀ㌎䀎ᬎ䜎ᤎ⌎㤎ᬎᔎ㔎ᔎ⌎㈎ⴎㄎĎ⤎⌎ และรูปเท้าช้างเป็นต้นอันใดอันหนึ่งลงไว้ นี้แลชื่อว่านีลกหาปณะ਀䀀Ḏ⌎㈎『䀎ᬎ䜎ᤎȎⴎ܎䐎ℎ䠎ℎ㔎䈎ᜎ⤎‎ 䌀ᤎᬎ⌎『䀎ᜎ⠎䌎ᐎᤎ㔎┎Ď⬎㈎ᬎጎ『ᤎㄎ䤎ᤎ䐎ℎ䠎ℎ㔎‎䌀ᤎ ประเทศนั้นให้เอาทองหนัก ๒๐ เมล็ดข้าวเปลือกเป็นราคาบาท ๑਀ 㐎Ď⤎㠎┎ㄎĎȎⴎ܎⌎㈎Ў㈎䀎ᜎ䠎㈎⌎㈎Ў㈎ᜎⴎ܎⬎ᤎㄎĎ‎刀倎‎䀀ℎ┎䜎ᐎȎ䤎㈎✎䀎ᬎ┎㜎ⴎĎ‎ 䀀ᬎ䜎ᤎᬎ㈎⌎㈎਎㐎Ď คำอันนี้พระอาจารย์ชื่อวาจิสสระกล่าวไว้ โดยฎีกาปาฐะว่า มิสฺสก਀Ā⬎㈎ᬎ䈎ጎ䀎∎✎‎ ᤀ㔎┎Ď⬎㈎ᬎ䈎ጎ⸎  ᔀᔎ㨎䀎ᘎ✎‎ ⬀㐎‎ 䈀ᬎ⌎㈎ጎ⨎ᔎ㨎ᘎ✎㐎⬎㐎ᔎ┎Ď㨎Ȏጎᄎ÷ ทิสฺสติ. ป㐎ࠎ‎ ℀㈎⨎㈎‎ ⨀㠎✎ጎ㨎ጎ⨎㨎⨎‎ ᔀᘎ㈎‎⌀਎ᔎ⨎㐎⨎‎ ᜀ⨎‎ ℀㈎⨎㈎ ตมฺพสฺสาติ เอเต วีสติมาเส มิสฺเสตฺวา พนฺธตฺถาย วีหิมตฺต โลห਀ᬀĎ㨎Ȏ㐎ᬎ㐎ᔎ㨎✎㈎‎ ⴀĎ㨎Ȏ⌎㈎ᤎᄎ㳷猀甀瀀㸀㰀昀漀渀琀 挀漀氀漀爀㴀爀攀搀㸀匀㰎⼀昀漀渀琀㸀㰀⼀猀甀瀀㸀  ࠀ‎ ⬀ᔎ㨎ᘎ㐎ᬎ㈎ᜎ㈎ᜎ㔎ᤎℎฎฺตรฺจ รูป ทสฺเสตฺวา਀Ā䈎ᔎ‎ ᤀ㐎ᜎ㨎䈎ᜎ⨎ᔎ㨎ᔎ㈎‎ ᤀ㔎┎Ď⬎㈎ᬎ䈎ጎ‎ ᤀ㈎ℎ‎ 䈀⬎ᔎ㐎⸎  䈀⬎ᤎ㨎ᔎ㐎‎䀀ࠎᔎ㨎ᘎ
            เหมรชตตมฺเพหิ                      สตฺเถ นิทฺทิฏฺลกฺขณ਀ 㰀戀爀㸀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀         ⴀ⬎㈎䀎ᬎᔎ㨎✎㈎‎Ā䈎ᔎ‎✀㔎⨎ⴎ  ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀  ℀㈎䈎⨎‎ᤀ㔎┎Ď⬎㈎ᬎ䈎ጎ
            เหมปาท สชฺฌุปาท             ตมฺพปาททฺวย หิ โส਀  㰀戀爀㸀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀        ℀㐎⨎㨎䀎⨎ᔎ㨎✎㈎‎ ⌀㤎ᬎℎᬎ㨎䀎ᬎᔎ㨎✎㈎‎  ☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀  Ā㈎ᔎ㠎ᄎ⃷ ⨀ᔎ㨎䀎ᘎ‎ ⨀㠎ᜎ⨎㨎⨎㐎䈎ᔎ
            เอโลติ วุจฺจเต โทโส                นิทฺโทสตฺตา ตเถริโต਀  㰀戀爀㸀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀        ᔀ⨎㨎⨎‎ᬀ㈎䈎ᜎ‎⨀㠎✎ጎ㨎ጎ⨎㨎⨎‎ ☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀  ✀㔎⨎✎㔎⬎Ў㨎؎ᤎ㈎ℎ䈎Ď
            ยสฺมึ ปน ปเทเส โส                  น วตฺตติ กหาปโณ਀ 㰀戀爀㸀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ✀㔎⨎䈎⨎✎ጎ㨎ጎ✎㔎⬎Ў㨎؎ᄎ⃷   ☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀             ᔀᬎ㨎ᬎ㈎ᜎЎ㨎؎ᤎ㨎ᔎ㐎‎䀀✎ᜎ㐎∎ᄎ÷
            วีสโสวณฺณวีหคฺฆ                    เถเนนฺตา ภิกฺขโว ตโต਀ 㰀戀爀㸀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀       ࠀ✎ᤎ㨎ᔎ㐎‎ ⨀㈎ℎฎฺคุณา                 อิจฺจาหุ วินย㨎༎㣷䈎ᤎᔎ㐎‎
            วาจิสฺสรนามกาจริเยน               วุตฺต ดังนี้਀      㰀倀㸀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀   ᜀⴎ܎⬎ᤎㄎĎ‎刀倎‎ 䀀ℎ┎䜎ᐎȎ䤎㈎✎䀎ᬎ┎㜎ⴎĎ‎䀀ᬎ䜎ᤎ‎唀‎Ā┎䠎ⴎℎ‎Ѐ㐎ᐎ‎儀嘎‎⬀ᤎㄎĎ เป็นเงินสองสลึงเฟื้องในสยามประเทศนี้เป็นบาท ๑ ในอทินนาทาน਀⨀㐎ĎȎ㈎ᨎᜎ‎ ᔀ㈎ℎⴎ㠎ᔎᔎ⌎✎㐎ᤎ㐎ࠎऎㄎ∎ฎ㔎Ď㈎

            ก็แลของในสยามประเทศนี้ราคาไม่ยั่งยืน บางคราวขาย ๑๖਀⬀ᤎㄎĎᨎ䤎㈎܎‎儀圎‎⬀ᤎㄎĎᨎ䤎㈎܎‎ ᨀ㈎܎Ў⌎㈎✎Ȏ㈎∎‎ 儀堎‎⬀ᤎㄎĎᨎ䤎㈎܎‎儀夎‎⬀ᤎㄎĎᨎ䤎㈎܎ ซึ่งคิดมาแต่ ๑๖ หนักนี้เพื่อจะให้สมกันกับนีลกหาปณะซึ่งท่านบอก਀ᔀ㌎⌎㈎䐎✎䤎ᤎㄎ䤎ᤎ

            ก็แลนีลกหาปณะนั้นคือนาก ช่างสองคนได้ทำตามตำรานั้น਀⨀ⴎ܎Ў⌎ㄎ䤎܎‎Ѐᤎ⬎ᤎ㘎䠎܎䐎ᐎ䤎䀎ᬎ䜎ᤎ䀎ᤎ㜎䤎ⴎᤎ㈎Ď⬎ᤎㄎĎ⨎┎㘎܎⬎∎䠎ⴎℎĎ┎䠎ⴎℎ⬎ᤎ㘎䠎܎‎ Ȁ㈎ᐎⴎ∎㤎䠎 สองไพกับกล่อมหนึ่ง เนื้อก็ต่ำ คนหนึ่งทำได้หนักสลึงสองไพคงตาม਀ᤀ䤎㌎⬎ᤎㄎĎ䀎ᐎ㐎ℎȎ㈎ᐎ䄎ᔎ䠎䀎⬎┎䜎Ď‎ 䀀ᤎ㜎䤎ⴎĎ䜎䀎∎㔎䠎∎ℎᐎ㔎‎ ਀䠎㈎܎ᜎⴎ܎䌎ᤎ⨎∎㈎ℎᬎ⌎『䀎ᜎ⠎ᤎ㔎䤎 ਀ᔀ㔎⌎㈎Ў㈎ᤎ㈎Ďᤎㄎ䤎ᤎᔎ䠎㈎܎‎䘀‎Āㄎᤎ‎ ᔀ㔎⌎㈎Ў㈎‎  嘀⠎圀⤎⠀儀倎⤎    ⬀ᤎㄎĎᨎ䤎㈎܎ ਀       㰀倀㸀☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀 ☀渀戀猀瀀㬀  Ā䜎䄎ᔎ䠎䌎ᤎЎㄎℎ‎㔎⌎䰎⨎ㄎ܎Ȏ∎㈎ᬎĎ㈎⨎Ď『‎ 䄀┎『Ўㄎℎ‎㔎⌎䰎✎㐎ᤎ∎⨎㈎⌎‎ ᨀⴎĎᔎ㌎⌎㈎ᜎ㌎ เหมือนกันแต่ไม่ปนเหล็ก ส่วนคัมภีร์วินยสารตีราคาไว้ว่า ๗ หนัก ๆ਀䀀ᬎ䜎ᤎ䀎܎㐎ᤎ‎刀‎ ⨀┎㘎܎Ďㄎᨎ䐎Ḏ‎儀‎ ĀㄎᨎĎ┎䠎㌎‎儀‎䀀ᬎ䜎ᤎᨎ㈎ᜎ‎儀‎ ᘀ䤎㈎‎堀‎⬀ᤎㄎĎ䐎ᐎ䤎 เงิน ๒ สลึงเฟื้อง เป็นบาทในอทินนาทานสิกขาบท ถ้า ๑๐ หนัก਀Ā䜎䀎Ď㐎ᤎ⌎㈎Ў㈎ᤎ㈎Ďⴎ∎䠎㈎܎ᐎ㔎䌎ᤎ⨎∎㈎ℎᬎ⌎『䀎ᜎ⠎ᤎ㔎䤎䐎ᬎ‎ ᐀䤎✎∎✎䠎㈎ᤎ㈎Ďⴎ∎䠎㈎܎ᐎ㔎䌎ᤎ‎ ਀⨀∎㈎ℎᬎ⌎『䀎ᜎ⠎ᤎ㔎䤎‎ Ā䜎䀎Ḏ㔎∎܎‎夀‎ ⬀ᤎㄎĎ‎ ᘀ䤎㈎ᔎ㔎⌎㈎Ў㈎‎夀‎ ⬀ᤎㄎĎĎ䜎䀎Ď㐎ᤎ䀎ᤎ㜎䤎ⴎᤎ㈎Ď นั้นไป ถ้าตีราคาเพียง ๘ หนักเห็นว่าสม ด้วยว่าตำราในฎีกานั้น਀ᬀᤎ䀎⬎┎䜎Ďᐎ䤎✎∎䀎ᤎ㜎䤎ⴎࠎ㘎䠎܎⨎㤎܎Ȏ㘎䤎ᤎ䐎ᬎ‎ ᔀ㔎⌎㈎Ў㈎‎堀‎ ⬀ᤎㄎĎࠎ㘎䠎܎਎ⴎᨎ‎ ⨀ℎĎㄎᨎ⌎㈎Ў㈎‎ ทองหนัก ๒๐ เมล็ดข้าวเปลือกด้วย ด้วยเห็นว่าในเวลาเมื่อแต่งฎีกา਀ᤀㄎ䤎ᤎ‎ 䀀Ȏ㈎ࠎ『ᤎㄎᨎᘎ㜎ⴎᤎ㈎Ďᜎ㔎䠎䀎ᬎ䜎ᤎᤎ㔎┎Ď⬎㈎ᬎጎ『ᤎㄎ䤎ᤎ‎ ℀㔎⌎㈎Ў㈎Ď✎䠎㈎䀎܎㐎ᤎ‎堀‎⬀ᤎㄎĎ ต่ำกว่าทอง ๘ หนัก เพราะเหตุนั้น ควรคิดทอง ๑๖ หนัก นาก ๘਀⬀ᤎㄎĎ‎᐀ㄎ܎Ў㐎ᐎℎ㈎䄎┎䤎✎

            แต่ในฎีกาแห่งกังขาวิตรณีกล่าวว่า ส่วนที่ ๒๐ แห่งกหาปณะ਀䀀Ď䠎㈎਎㜎䠎ⴎ✎䠎㈎ℎ㈎⨎Ď‎䘀‎ᤀㄎ䤎ᤎ䀎Ȏ㈎䀎⌎㔎∎ĎĎㄎᤎⴎ∎㤎䠎䌎ᤎ䈎┎Ď✎䠎㈎‎℀༎㫷䀎਎༎㗷‎ᨀ䤎㈎܎‎ 䈀ᐎ∎ ฎีกาปาฐะว่า มาสโก โปราณกสฺส กหาปณสฺส วีสติโม ภาโค਀䈀∎‎䈀┎䀎Ď‎℀༎㫷䀎਎༎㨎㗷ᔎ㐎ᬎ㐎‎✀㠎ࠎ㨎ࠎᔎ㐎‎㰀⼀戀㸀᐀ㄎ܎ᤎ㔎䤎‎਀㈎✎┎ㄎ܎Ď㈎ᰎ㤎䤎⬎ᤎ㘎䠎܎ᨎⴎĎ✎䠎㈎ มฺเชฏฺี นั้น เป็นเงินเฟื้อง ๑ ในสยามประเทศนี้ ถ้าคิดตามนัยนี้਀刀‎⨀┎㘎܎䀎Ἆ㜎䤎ⴎ܎䀎܎㐎ᤎ䐎ᜎ∎‎䀀ᬎ䜎ᤎᨎ㈎ᜎ䌎ᤎⴎᜎ㐎ᤎᤎ㈎ᜎ㈎ᤎ⨎㐎ĎȎ㈎ᨎᜎ

            ได้ยินว่าในประเทศพม่า บางครูว่า มาสก ๑ เป็นเงินสลึง ๑਀唀‎℀㈎⨎Ď䀎ᬎ䜎ᤎ䀎܎㐎ᤎ‎唀‎⨀┎㘎܎

            ว่าตามวิมคิวิโนทนี และครูพม่า ๕ สลึงเป็นบาท ว่าตามฎีกา਀䄀⬎䠎܎ⴎ㠎ᔎᔎ⌎✎㐎ᤎ㐎ࠎऎㄎ∎‎䄀┎『Ў㌎ᜎ㔎䠎਎㈎✎┎ㄎ܎Ď㈎ᰎ㤎䤎⬎ᤎ㘎䠎܎Ď┎䠎㈎✎✎䠎㈎‎㰀戀㸀℀༎㫷䀎਎༎㨎㗷‎㰀⼀戀㸀䀀ᬎ䜎ᤎ เฟื้องนี้ ๒ สลึงเฟื้องเป็นบาท ตามคัมภีร์วินยสาร ๒ สลึงกับไพ ๑਀ĀㄎᨎĎ┎䠎㌎‎儀‎䀀ᬎ䜎ᤎᨎ㈎ᜎ

            บาทในอทินนาทาน คิดตามวาทะแห่งอาจารย์ต่าง ๆ กันดังนี้਀䌀⬎䤎ᤎㄎĎᬎ⌎㈎਎ฎ์ผู้มีปัฎาไตร่ตรองตามคัมภีร์นั้น ๆ และสืบสอบสวน਀ ในประเทศต่าง ๆ ถือเอาแต่ที่ชอบเถิด (ท่านผู้แต่งคิดราคาทองและ਀ᤀ㈎Ďᐎㄎ܎ᤎ㔎䤎‎ᔀ㈎ℎ⌎㈎Ў㈎଎㘎䠎܎䌎਎䤎Ďㄎᤎ䌎ᤎ䀎✎┎㈎ᜎ㔎䠎䄎ᔎ䠎܎⬎ᤎㄎ܎⨎㜎ⴎᤎ㔎䤎⸎ ✀⸎✀⸎㰀猀甀瀀㸀㰀昀漀渀琀 挀漀氀漀爀㴀爀攀搀㸀吀㰎⼀昀漀渀琀㸀㰀⼀猀甀瀀㸀 ਀ ਀㰀瀀 愀氀椀最渀㴀挀攀渀琀攀爀㸀㰀戀㸀ᬀ㈎ᜎĎᘎ㈎‎ࠀᨎ㰎⼀戀㸀㰀⼀瀀㸀