ลำดับอาจารย์ผู้ทรงจำพระไตรปิฎก
ได้กล่าวไว้แล้วในสมัยที่ยังมิได้มีการจารึกพระไตรปิฎกลงในใบลานนั้นใช้วิธีท่องจำ และการท่องจำก็แบ่งหน้าที่กัน ตามใครจะสมัครเป็นผู้เชี่ยวชาญในส่วนไหนตอนไหนของพระไตรปิฎก เช่น คำว่า ทีฆภาณกะ แปลว่า ผู้สวดคัมภีร์ทีฆนิกาย (พระธรรมเทศนาหมวดยาว) มัชฉิมภาณกะ ผู้สวดคัมภีร์
มัชฌิมนิกาย (พระธรรมเทศนาขนาดปานกลาง) โดยนัยนี้จึงเป็นการแบ่งงานกันทำในการท่องจำพระไตรปิฎก และมีผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขา มีศิษย์ของแต่ละสำนักท่องจำตามที่อาจารย์สั่งสอน เป็นทางให้เห็นความเป็นมาแห่งพระไตรปิฎก ด้วยประการฉะนี้
ในหนังสืออธิบายพระไตรปิฎก หรือที่เรียกว่าอรรถกถา ได้แสดงการสืบสายของอาจารย์ในแต่ละทาง คือ วินัยปิฎก สุตตันตปิฎก และอภิธัมมปิฎก ที่เรียกว่าอาจริยปรัมปรา สายแห่งพระอาจารย์ ดังนี้
สายวินัยปิฎก๑
๑. พระอุบาลี ๒. พระทาสกะ
๓. พระโสณกะ ๔. พระสิคควะ
๕. พระโมคคลีบุตร ติสสะ
สายสุตตันตปิฎก
ไม่ได้มีระบุไว้ในอรรถกถา เป็นแต่ได้กล่าวถึงการมอบหน้าที่ในการท่องจำนำสืบ ๆ กันต่อไป ดังนี้๒
๑. มอบให้พระอานนท์ท่องจำสั่งสอนทีฆนิกาย
๒. มอบให้นิสิตทั้งหลายของพระสาริบุตรท่องจำมัชฉิมนิกาย
๓. มอบให้พระมหากัสสปท่องจำสังยุตตนิกาย
๔. มอบให้พระอานุรุทธ์ท่องจำอังคุตตรนิกาย ส่วนขุททกนิกายไม่ได้กล่าวไว้ว่ามอบเป็นหน้าที่ของใคร
สายอภิธัมมปิฎก๓
๑. พระสาริบุตร ๒. พระภัททชิ
๓. พระโสภิตะ ๔. พระปิยชาลี
๕. พระปิยปาละ ๖. พระปิยทัสสี
๗. พระโกสิยปุตตะ ๘. พระสิคควะ
๙. พระสันเทหะ ๑๐. พระโมคคลีบุตร
๑๑. พระติสสทัตตะ ๑๒. พระธัมมิยะ
๑๓. พระทาสกะ ๑๔. พระโสณกะ
๑๕. พระเรวตะ
ตามรายนามนี้ สืบต่อมาเพียงชั่ว ๒๓๕ ปีเท่านั้น ต่อจากนั้นยังมีรายนามอีกมาก ซึ่งนับแต่แผ่ศาสนาไปในลังกาแล้ว
๑. สมันตัปปาสาทิกา ภาค ๑ หน้า ๖๑ ครั้นแล้วได้กล่าวถึงชื่ออาจารย์ในรุ่นหลัง ตอนที่แผ่ศาสนาไปในลังกาแล้ว อีกเกือบ ๑๐๐ รูป
๒. สุมังคลวิลาสินี ภาค ๑ หน้า ๑๘
๓. อัฏฐสาลินี หน้า ๔๓
- - - > - - - > next
|