ท่านผู้อ่านได้ทราบมาแล้วว่า พระสุตตันตปิฎก เท่าที่ย่อมาแล้วมี   ๖ เล่ม เป็นหมวดยาว คือ ทีฑนิกาย   ๓ เล่ม เป็นหมวดขนาดกลาง คือมัชฌิมนิกาย   ๓ เล่ม . พระสุตตันตปิฎก เริ่มแต่เล่มที่   ๙ เมื่อจบมัชฌิมนิกายจึงถึงเล่มที่   ๑๔ . บัดนี้มาถึงสังยุตตนิกาย ซึ่งเป็นหมวดประมวลเรื่องต่าง ๆ ไว้เป็นหมวดหมู่เริ่มแต่เล่มที่  ๑๕ ถึงเล่มที่   ๑๙ รวม   ๕ เล่ม.

   เมื่อมาถึงหมวดประมวลหรือสังยุตตนิกายนี้ ผู้เขียนมีความเสียใจที่จะต้องย่ออย่างสั้นที่สุด เพื่อให้สามารถย่อเล่มที่   ๒๐ ถึงเล่มที่   ๔๕ รวม   ๒๖ เล่ม ให้รวบรัดได้ลงใน   ๒ เล่มที่ยังค้างอยู่ แต่การย่อสังยุตตนิกายอย่างสั้นที่สุดนี้ ก็เป็นโอกาสดีอย่างหนึ่ง คือในการพิมพ์ครั้งต่อไป ก็อาจจะย่อเพิ่มเป็นอีกเล่ม   ๑ ต่างหาก สำหรับสังยุตตนิกายโดยเฉพาะ แต่ทั้งนี้ต้องสุดแต่ความเหมาะสม.

   สังยุตตนิกาย   ๕ เล่ม แบ่งออกเป็น
   เล่มที่  ๑๕ ชื่อสุงยุตตนิกาย สคาถวรรค   หมายความว่าทุกสูตรในเล่มนี้ ( ซึ่งมีถึง ๒๗๑ สูตร ) เป็นสูตรที่มี “ คาถา ” หรือคำสอน อันเป็น “ บทกวี ” คำว่าสคาถวรรค วรรคที่มีคาถา จึงเป็นชื่อของเล่มที่   ๑๕ นี้.
   เล่มที่   ๑๖ ชื่อสังยุตตนิกาย นิทานวรรค   คำว่า นิทานวรรค แปลว่า วรรคว่าด้วยต้นเหตุ คืออธิบายถึงธรรมะที่เป็นเหตุปัจจัยของความเวียนว่ายตายเกิด ที่เรียกว่าปฏิจจสมุปปบาท.
   เล่มที่   ๑๗ ชื่อสังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค   คำว่า ขันธวารวรรค แปลว่า วรรคว่าด้วยวาระที่กล่าวถึงขันธ์ คือกองรูป   กองนาม   หมายความว่า ร่างกายจิตใจของคนเราแบ่งออกเป็น   ๒ ส่วน เป็นส่วนรูปธรรมกองหนึ่ง เป็นส่วนจิตใจหรือนามธรรมอีกกองหนึ่ง.
   เล่มที่ ๑๘ ชื่อสังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค   คำว่า สฬายตนวรรค แปลว่า วรรคว่าด้วยอายตนะ   ๖ คือ   ตา   หู   จมูก  ลิ้น   กาย   ใจ   เป็นอันรวมกล่าวเรื่องตา   หู   เป็นต้น ในเล่มที่   ๑๘ นี้ทั้งเล่ม.
   ส่วนเล่มที่   ๑๙ ชื่อมหาวรรค   คำว่า มหาวรรค เปลว่า วรรคว่าด้วยวาระใหญ่ หมายความว่า ธรรมะเรื่องสำคัญ ๆ เช่น   มรรค,  โพชฌงค์,   อินทรีย์   เป็นต้น ได้นำมากล่าวไว้ในเล่ม  ๑๙ นี้ทั้งสั้น.

   มีข้อที่ควรสังเกตอีกอย่างหนึ่ง ก็คือว่าในแต่ละเล่มของ   ๕ เล่มนี้ ซึ่งเรียกว่าวรรค ( ใหญ่ ) แต่ละวรรคประจำเล่มแล้ว ยังแบ่งเป็นส่วนใหญ่ เรียกว่าสังยุตต์ แบ่งเป็นส่วนย่อย เรียกว่าวรรค ( โดยมากมีวรรคละ  ๑๐ สูคร ) หรือถ้าทำเป็นแผนผังวิธีแบ่งส่วน จะเห็นได้ดังนี้：-

                  วรรค ( ใหญ่ ) รวมทั้งเล่มเป็น ๑ วรรคใหญ่
                  สังยุตต์ ( รวมเรื่องใดเรื่องหนึ่ง)
                   วรรค ( เล็ก ) รวมสูตรประมาณ ๑๐ สูตรต่อ ๑ วรรค

   เฉพาะเล่มที่ ๑๕ หรือสังยุตตนิกาย สคาวรรค แบ่งออกเป็น ๑๒ สังยุตต์ ดังต่อไปนี้：-

    ๑. เทวตาสังยุตต์  ประมวลเรื่องเทวดา  ที่ไปทูลถามปัญหาต่อพระพุทธเจ้า มีทั้งหมด ๘๑ สูตร แสดงคำถามของเทวดา คำตอบของพระพุทธเจ้า ที่เป็นคาถาหรือบทกวีทั้งคำถามคำตอบ.

    ๒. เทวปุตตสังยุตต์   ประมวลเรื่องเทพบุตร ที่ไปทูลถามปัญหาต่อพระพุทธเจ้า มีทั้งหมด ๓๐ สูตร แสดงคำของเทพบุตร คำตอบของพระพุทธเจ้า ที่เป็นคาถาหรือบทกวีทั้งคำถามคำตอบ.

    ๓. โกสลสังยุตต์   ประกอบเรื่องที่ตรัสโต้ตอบกับพระเจ้าปเสนทิโกศล มีทั้งหมด ๒๕ สูตร.

    ๔. มารสังยุตต์   ประมวลเรื่องมาร ซึ่งไปปรากฏภายในลักษณะต่าง ๆ กัน บางครั้งได้มีการโต้ตอบกับพระพุทธเจ้า บางครั้งมิได้พูด แต่พระผู้มีพระภาคได้ตรัสภาษิตในเมื่อทรงทราบว่าเป็นมาร ในสังยุตต์นี้มี ๒๕ สูตร.

    ๕. ภิกขุณีสังยุตต์  ประมวลเรื่องนางภิกษุณี แสดงถึงการที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมแก่นางภิกษุณีต่างรูป มี ๑๐ สูตร.

    ๖. พรหมสังยุตต์  ประมวลเรื่องพรหม  แสดงการที่พระพรหมมาเฝ้า พระผู้มีพระภาคตรัสภาษิตโต้ตอบ มี ๑๕ สูตร.

    ๗. พราหมณสังยุตต์  ประมวลเรื่องพราหมณ์  มีพราหมณ์ต่าง ๆ ตั้งปัญหาถามบ้าง กล่าววาจาก้าวร้าวบ้าง พระผู้มีพระภาคได้ตรัสโต้ตอบเป็นภาษิตให้ได้เห็นธรรม มี ๒๒ สูตร ส่วนใหญ่ มีผลเป็น ๒ คือพรหามณ์ออกบวชเป็นพระอรหันต์ กับพราหมณ์เลื่อมใสปฏิญญาตนเป็นอุบาสกถึงพระรัตนตรัยเป็นสรณะตลอดชีวิต.

    ๘. วังคีสสังยุต์  ประมวลเรื่องเกี่ยวกับพระสังคีสเถระ มี ๑๒ สูตร.

    ๙. วนสังยุตต์  ประมวลเรื่องเกี่ยวกับป่า  คือพระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมแก่พระเถระต่าง ๆ ที่อยู่ในป่า มี ๑๔ สูตร.

    ๑๐. ยักขสังยุตต์   ประมวลเรื่องยักษ์  ที่มาเฝ้าพระผู้มีพระภาค และพระองค์ได้ตรัสโต้ตอบ มี ๑๒ สูตร.

    ๑๑. สักกสังยุตต์  ประมวลเรื่องท้าวสักกะจอมเทพชั้นดาวดึงส์  ที่มาเฝ้า และพระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรม มี ๒๕ สูตร.

   สาระสำคัญของคำสอนในเล่ม ๑๕ นี้ อยู่ที่ภาษิตสั้น ๆ จับใจ มากกว่าเรื่องที่จะให้ติดในเรื่องเทวดาหรือมาร พรหม. อนึ่ง จำนวนพระสูตรนี้ รวมแล้วได้ ๒๗๑ สูตร.