ปรมวิสุทฺธิสทฺธาทุทฺธิวิริยปฏิมณฺฑิเตน สีลาจารชฺวมทุทวาทิสมุทยสมฺทิเตน สกสมยสมยนุตรคหาณาชฺโฌคาหนสมตฺเถน ปญฺญาเวยฺยตฺติยสมนฺนาคเตน ติปิฎกปริยตฺติปฺปเภเทสาฏฺกเถสตฺตถุสาสเน อปฺปฏิหตญาณปฺปภาเวน มหาเวยฺยกรเณนกรณสมฺปตฺติขนิตสุขวินิคฺตมธุโรฬารวจนลาวณฺณยุตฺเตน ยุตฺตมุตฺตวาทินา วาทิวเรน หมาถวินา ปฏินฺนปฏิสมฺภิทาปริวาเร ฉฬภิญฺญาปฏิสมฺภิทาทิเภทคุณปฏิมณฺทิเต อุตฺตริมนุสฺสธมฺเม อปฺปฏิหตพุทฺธินํ เถรานํ สปฺปทีปานํ เถรานํ มหาวิหารวาสีนํ สาลงฺการภูสิเตน วิปุลวิสุทฺธพุทฺธินา พุทฺธโฆโสติ ครูหิ คหิตนาคเธยฺเยน เถเรน ปุรณฺฑเขฏกวตฺตพฺเพน กโต วิสุทฺธิมคฺโคนาม ฯ

   ตาว ติฏฺาตุ โลกสฺมึ       โลกนิตฺถรเณสินํ

   ทสฺเสนฺโต กุลปฺปตฺตานํ       นยํ สีลวิสุทฺธิยา

   ยาว พุทฺโธติ นามมฺปิ       สุทฺธจิตฺตสฺส ตาทิโน

   โลกสฺมึ โลกเชฏฺสฺส       ปวตฺตตี มเหสิโนติ ฯ

   วิสุทฺธิมคฺโค นาม  คัมภีร์นี้มีชื่อว่าวิสุทธิมรรค  “พุทฺธโฆโสติ ครูหิ คหิตนามเธยฺเยน เถเรน ปุรณฺฑเขฏกวตฺตพฺเพน กโต”   อันพระเถระมีนามาภิไธยที่ครูทั้งหลายได้ถือเอาว่า พุทธโฆษะ คือมีกิตติคุณปัญญาอันกึกห้องดุจสมเด็จพระพุทธเจ้าในคราวพุทธสมัย ซึ่งมีพระชนม์อยู่แลเรียกว่าพระพุทธโฆษาจารย์อันบัณฑิตพึงกล่าวว่า เปรียบประดุจเป็นปุรัณฑเชฏกะ คือโล่ห์อันมีอำนาจของขัตติยราชได้รจนาตกแต่งไว้   “ปรมวิสุทฺธสทฺธาพุทฺธิวิริยปฏิมณฺฆิเตน”  แลพระพุทธโฆษาจารย์นั้นประกอบด้วยคุณ คือศรัทธาแลปัญญาแลความเพียรอันบริสุทธิ์อย่างยิ่ง อันสมุทัยแห่งคุณมีศีลแลมารยาทแลความซื่อตรงแลความอ่อนน้อมเป็นต้น ให้บังเกิดขึ้นพร้อมแล้ว แลสามารถจะหยั่งลงในการถือลัทธิความรู้ของตน แลลัทธิความรู้ของผู้อื่น  “ปญฺญาเวยฺยตฺติสมนฺนาคเตน”  ประกอบด้วยความฉลาดเฉียบแหลมด้วยปัญญา มีอนุภาพแห่งญาณปัญญาอันไม่มีอันตรายขจัดสกัดกั้นได้ในศาสนธรรมคำสั่งสอนของสมเด็จพระบรมศาสดา อันมีประเภท คือพระปริยัติไตรปิฎก พร้อมทั้งอรรถกถา  “มหาเวยฺยยากรเณน”  เป็นผู้รู้คัมภีร์ไวยากรณ์ใหญ่ คือศัพทศาสตร์คัมภีร์สัทธาวิเศษทั้งปวง แลประกอบด้วยถ้อยคำอันกลมเกลี้ยงอันไพเราะยิ่ง ซึ่งเคลื่อนออกแล้วโดยง่าย อันกรณสมบัติคือบุญเป็นที่เกิดก่อสร้างให้บังเกิดแล้ว  “ยุตฺตมุตวาทินา”  มีปกติกล่าวซึ่งธรรมอันควรแลธรรมเป็นวิมุตติหลุดพ้น มีปกติกล่าวถ้อยคำอันประเสริฐ  “มหากวินา”   เป็นนักปราชญ์มหากวีแตกฉานไปในสุตะกวี คือรู้สดับจำ อัตถะกวี รู้คิดอรรถข้อความ จินตะกวี รู้คิดประพันธ์ตกแต่งปฏิภาณกวี รู้กล่าวเจรจาโต้ตอบแก้ไขด้วยปัญญาอันคล่องแคล่วพร้อมองค์ ของนักปราชญ์กวีทั้งสี่  “เถรานํมหาวิหาร”  คือเป็นเครื่องอลงการของวงศ์พระเถระเจ้าทั้งหลายผู้มีปกติอยู่ในมหาวิหาร อันเป็นประทีปวงศ์ของพระเถระเจ้าแลพระเถระเหล่านั้น เป็นผู้มีปัญญาไม่มีอันตราย ขจัดขัดข้องได้ ในอุตตริมนุสสธรรมอันยิ่งของมนุษย์ คืออริยมรรคอริยผลอันประดับด้วยคุณอันประเภทแห่งธรรม มีอภิญญาหก แลปฏิสัมภิทาเป็นต้น อันแวดล้อมไปด้วยปฏิสัมภิทาญาณอันแตกฉาน

   “วิปุลวิสุทฺธิพุทฺธินา”  แลพระผู้เป็นเจ้าพระพุทธโฆษาจารย์นั้นเป็นผู้มีพุทธิ อันไพบูลย์กว้างขวางแลบริสุทธิ์วิเศษ

   “พุทฺโธติ นามมปิ”  แม้พระคุณนามว่า พระพุทธเจ้าดังนี้  “มเหสิโน”  ของสมเด็จพระศรีสักยมุนีบรมศาสดา ผู้แสวงซึ่งคุณใหญ่มีศีลมีคุณเป็นต้น

   “สุทฺธจิตฺตสฺส ตาทิโน โลกเชญสฺส”  ผู้มีกมลจิตอันบริสุทธิ์ผ่องใสมีตามทิคุณอันมั่นคงมิได้หวั่นไหวในโลกธรรม แลเป็นบรมโลกเชษฐ์คือ เป็นใหญ่ยิ่งวิเศษที่สุดในโลก  “ยาว โลกสฺมึ ปวตฺตติ ”  ยังเป็นไปในโลกอยู่ตราบเท่าถึงกาลเพียงใด

   “ทสฺสนฺโต นยํ สีลวิสุทฺธิยา”  คัมภีร์พระวิสุทธิมรรคนี้แสดงอยู่ซึ่งนัยแห่งสีลวิสุทธิ แก่กุลบุตรทั้งหลาย ผู้แสวงหาธรรมอันเป็นเครื่องรื้อตนออกจากโลก  “ตาว ติฏฺตุ โลกสฺมึ”   จงตั้งดำรงอยู่ในโลกจนตราบเท่าถึงกาลเพียงนั้นเทอญ ฯ