ทีนี้จะจำแนกในพละสมาโยค คือพระอริยมรรคอันประกอบด้วยกำลัง ๒ ประการ จึงออกจากนิมิตแลปวัตติได้

   กำลัง ๒ ประการนั้น คือพระสมถะพละ ๑ พระวิปัสสนาพละ ๑ สมถะพละนั้น คือสมาธิ วิปัสสนาพละนั้น คือปัญญา

   ในขณะเมื่อพระโลกุตตรมรรคญาณบังเกิดนั้น พระสมถะกับพระวิปัสสนามีกำลังเสมอกัน จะยิ่งหย่อนกว่ากันอย่างโลกิยะภาวนาหาบ่มิได้ แท้จริงกาลเมื่อพระโยคาพจร จำเริญโลกิยะสมาบัติทั้ง ๘ นั้น ยิ่งด้วยกำลังพระพระสมถะ กาลเมื่อพิจารณาสังขารธรรมด้วยอนิจจานุปัสสนาเป็นอาทินั้นยิ่งด้วยกำลังพระวิปัสสนา ครั้นถึงขณะเมื่ออริยมรรคญาณบังเกิดแล้วกำลัง ๒ ประการ มีพระนิพพานเป็นอารมณ์ เป็นเอกรสะมีกิจเสมอกันเหตุสภาวะบ่มิได้ล่วงซึ่งกัน เหตุดังนั้นอันว่ากิริยาอันประกอบด้วยพละ ๒ ประการ ก็มีในพระอริยมรรคทั้ง ๔ ด้วยประการฉะนี้

   ลำดับนี้จะว่าด้วยปหาตัพพะธรรมต่อไป คือธรรมทั้งหลายอันพระอริยมรรคญาณทั้ง ๔

   จึงพึงมละเสียตามสมควรแกกำลังแท้จริง พระอริยมรรคทั้ง ๔ นั้น ให้สำเร็จกิจมละเสียซึ่งปัจจนิกธรรมทั้งหลาย ๑๘ กล่าวคือสังโยชน์ ๑ กิเลส ๑ มิจฉัตตะ ๑ โลกธรรม ๑ มัจฉริยะ ๑ วิปลาส ๑ คันถะ ๑ อคติ ๑ อาสวะ ๑ โอฆะ ๑ โยคะ ๑ นิวรณ์ ๑ ปรามาส ๑ อุปาทาน ๑ อนุสัย ๑ มนทิล ๑ อกุศลกรรมบถ ๑ อกุศลกรรมบถ ๑ อกุศลจิตตุปบาท ๑ สิริเป็น ๑๘ ชื่อว่าปัจจนิกธรรม

   อันว่าธรรมทั้งหลาย ๑๐ มีกามราคะเป็นอาทิ ชื่อว่าสังโยชน์ เหตุประกอบไว้ซึ่งขันธ์สันดานในปรโลก ให้เนื้องกันกับขันธสันดานในอิธโลก แลประกอบไว้ซึ่งกรรมด้วยผลแห่งกรรม แลประกอบไว้ซึ่งสัตว์กับด้วยสังขารทุกข์ จึงได้ชื่อว่าสังโยชน์

   ล้ำสังโยชน์ ๑๐ นั้นยกเอาแต่สังโยชน์ ๕ คือรูปราคสังโยชน์ ๑ อรูปราคสังโยชน์ ๑ มานสังโยชน์ ๑ อุทธัจจสังโยชน์ ๑ อวิชชาสังโยชน์ ๑ เป็นคำรบ ๕ ชื่อว่าอุทธัมภาคิยสังโยชน์ เหตุประกอบไว้ซึ่งขันธสันดานเป็นอาทิ อันบังเกิดในภาคเบื้องบน คือรูปภพอรูปภพ

   สังโยชน์อีก ๕ ประการ คือ สักกายทิฏฐิ ๑ วิจิกิจฉา ๑ สี ลัมพัตตะปรามาส ๑ กามราคะ ๑ ปฆิฆะคือโทโส ๑ เป็นคำรบ ๕ ชื่อว่า อโธภาคิยสังโยชน์ เหตุประกอบไว้ซึ่งขันธสันดานเป็นอาทิอันบังเกิดในเบื้องต่ำ คือกามภพ

   ธรรมทั้งหลาย ๑๐ คือ โลภะ ๑ โทสะ ๑ โมหะ ๑ มานะ ๑ ทิฏฐิ ๑ วิจิกิจฉา ๑ ถีนะ ๑ อุทธัจจะ ๑ อหิริกะ ๑ อโนตตัปปะ ๑ เป็น ๑๐ ประการด้วยกันชื่อว่ากิเลส เหตุเศร้าหมองด้วยตนเอง แลยังสัมปยุตธรรมให้เศร้าหมอง

   ธรรม ๑๐ ประการนี้ มีมิจฉาทิฏฐิเป็นต้น มีมิจฉาสมาธิเป็นปริโยสานกับทั้งมิจฉาวิมุตติหยั่งศรัทธาลงไปในที่ผิด แลมิจฉาญาณเป็นคำรบ ๑๐ ชื่อมิจฉัตตะ เหตุประพฤติเป็นไปในทางผิดเป็นกามสุขัลลิกานุโยค แลอัตตกิลมถานุโยค

   ธรรมทั้งหลาย ๘ คือ ลาภ ๑ อลาภะ หาลาภบ่มิได้ ๑ ยโส คือมียศ ๑ อยโส ๑ คือหายศบ่มิได้ ๑ คือความสุข ๑ คือความทุกข์ ๑ คือความนินทา ๑ คือความสรรเสริญ ๑ ธรรม ๘ ประการนี้ ชื่อว่าโลกธรรม เหตุว่าขันธาทิโลกประพฤติเป็นไปตราบใด ธรรม ๘ ประการนี้ ก็บ่ได้เสื่อมสูญตราบนั้น เทียรย่อมประพฤติตามซึ่งโลก ๆ ก็ประพฤติตามซึ่งธรรม ๘ ประการ ๆ จึงได้ชื่อว่าโลกธรรม

   ในที่นี้จะยกเอาธรรม ๒ ประการ คือโลภอันยินดีในลาภเป็นอาทิ ๑ คือโทสาอันเคียดแค้น เพราะหาลาภบ่มิได้เป็นอาทิ ๑ ชื่อว่าโลกธรรมคงแต่ ๒

   มิจฉริยะ ๕ นั้น คือ อาวาสมัจฉริยะ ความตระหนี่ในอาวาส ๑ คือ กุลมัจฉริยะ ความตระหนี่ในตระกูลโยมอุปัฏฐาก ๑ คือลาภมัจฉริยะความตระหนี่ในจตุปัจจัยลาภ ๑ คือธรรมมัจฉริยะ ความตระหนี่ในสรีระวรรณแลสัทธาธิคุณวรรณ ๑ เป็น ๕ ประการด้วยกัน

   ถ้าจะว่าใจความ ก็ได้แก่มัจฉริยะเจตสิกตัวเดียว เกิดกับโทสะจิตคิดแต่ว่าจะมิให้มีสิ่ง ๕ ประการ มีอาวาสเป็นต้น แก่บุคคลผู้อื่น ให้เป็นของอาตมาผู้เดียว ถ้าเห็นว่ามีทั่วไปแก่บุคคลผู้อื่นแล้วก็ให้อดกลั้นบ่มิได้

   วิปลาส ๓ ประการนั้น คือ สัญญาวิปลาส ๑ จิตวิปลาส ๑ ทิฏฐิวิปลาส ๑ ประพฤติเป็นไปโดยเห็นว่าเที่ยง ว่าสุข ว่าตัว ว่าตน ว่างาม ในวัตถุทั้งหลายอันบ่มิเที่ยงมิเป็นสุข ใช่ตน ใช่งาม

   ธรรม ๔ ประการ คืออภิชฌา ๑ พยาบาท ๑ คือสีลัพพัตตะปรามาส ๑ คืออิทังสัจจภินิเวส คือมั่นในคำของตนว่าสัตว์ว่าบุคคลนั้นมีจริง จะว่าอย่างอื่นนั้นผิดไป ๑

   แลธรรม ๕ ประการนี้มีชื่อว่าคันถะ เหตุว่าผูกพันรัดรึงตรึงไว้ซึ่งนามกายรูปกาย ในสังสารทุกข์หาที่สุดบ่มิได้

   อคตินั้นแจกออกด้วยอาการเป็น ๔ คือ ฉันทาคติ ๑ โทสาคติ ๑ โมหาคติ ๑ ภยาคติ ๑ เป็น ๔ ประการ ยกเอาใจความเป็นแต่ ๒ คือ กระทำซึ่งกิจอันบ่พึงกระทำ ด้วยรักษาโกรธด้วยหลงด้วยกลัว ๑ คือ มิได้กระทำซึ่งกิจอันควรจะพึงกระทำด้วยเป็นอาทิ ๑ เป็นใจความแต่ ๒ ประการเท่านี้ ชื่อว่าอคติ เหตุเป็นที่พระอริยเจ้าทั้งหลายบ่มิพึงดำเนินไป